Cerbeze, bâtılı hak, hakkı bâtıl gösterecek kadar ifrat bir zekâya sahip olan ve onun istikamet üzere kullanmayanların elinde tehlikeli bir silahtır. Lügat anlamıyla , haklı haksız sözlerle hakikati gizlemek ve aldatıcı kurnazlık demektir.
Gerçekleri çarpıtmak anlamına gelen demoğoji ile eş anlamlı olan cerbezeyi, Bediüzzaman Münâzarât adlı eserinde şöyle tarif eder: “Büyük işlerde yalnız kusurları gören, cerbezelik ile aldanır veya aldatır. Cerbezenin şe’ni (gereği), bir seyyieyi (fenalığı) sümbüllendirerek hasenata (iyiliklere) galip etmektir… İşte cerbezenin şu tavr-ı acibi; zaman ve mekânda müteferrik şeyleri toplar, bir yapar. O siyah perde ile her şeyi temâşâ eder. hakikaten cerbeze envaıyla (çeşitleriyle) garaibin makinesidir.”
Evet, bir ferdin veya bir cemaatin binlerce hasenatı içinde, bir kaç hoş olmayan cihetini ön plana çıkararak sürekli o pencereden bakan ve baktıran, cerbeze ile aldanır veya bilerek aldatıyor demektir. Bu, aynı zamanda bir zulümdür.
Gözün önüne gelen bir sinek kanadı koskoca bir dağı örtüp göstermediği gibi, sinek kanadı gibi basit kusurları ileri sürerek, dağ gibi iyilikleri yok göstermeye çalışanların, aklın ifrat mertebesi olan cerbezeye mağlup düştükleri açıkça ortaya çıkar.
Allah’ın İlâhî adaleti Mahşer günü, insanların sevap ve günah dengesine bakar. Sevaplar fazlaysa, günahlarını affederek doğrudan cennetine alır. Bu dünyada o adalet ölçüsü esas alınmalıdır. Yoksa, ne günahsız bir şahıs ve cemaat, ve ne de bir devlet bulmak mümkün değildir.
Bu genel kaideye binâen, ne kendimize ve ne de başka cemaatlere cerbezeli bir nazarla bakmak doğru değildir. sadece eksileri değil, artıları da görmek insaf ve hakperestliğin gereğidir. Hasenat ve iyilikleri görüp tebrik etmeli, eksik ve noksan tarafları da gözden kaçırmayıp, ıslah ve tamamlamaya çalışılmalıdır.
Özetle; en büyük hidayet olan hakkı hak bilip tabi olmak, yanlışı da yanlış bilip ondan kaçınmaktan ibaret ve akılın orta vasat mertebesi olan hikmet dairesinde olayları, şahısları ve cemaatleri değerlendirmek temel yaklaşım olmalıdır.
asyanur.info samicebeci.net
