Cenâb-ı Hak, ezeli ilmiyle olmuş ve olacak her şeyi belli bir program dahilinde yazmıştır. Kaderde yazılı olan şeylerin meydana gelmesi de kazâ olmasıdır, yani gerçekleşmesidir.
Allah’ın kaderde verdiği hükmün, kazâdan ve gerçekleşmesinden af edilerek bozulmasına da atâ kanunu denilir. Atâ demek, ihsan, af ve bağışlanma anlamındadır. Meselâ, bir hâkimin herhangi bir suçtan dolayı birisine verdiği mahkûmiyet kararını, bir sebebe binaen kazâ etmeyerek affetmesi, atâ kanununu izah eder. Belli günahlara karşılık Alah’ın külli olarak takdir ettiği ceza hükmünü, kulun tövbe etmesiyle Allah’ın affetmesi, Allah’ın atâsındandır.
Bahsi geçen hakikati veciz bir şekilde izah eden Bediüzzaman “Cenâb-ı hakkın atâ, kazâ ve kader namında üç kanunu vardır. Atâ, kazâ kanununu, kaza da kaderi bozar. Meselâ; bir şey hakkında verilen karar kader demektir. O kararın infazı kazâ demektir. O kararın iptaliyle hükmü kazâdan affetmek atâ demektir. Evet, yumuşak bir otun damarları katı taşı deldiği gibi, atâ da kazâ kanununun kat’iyetini deler. Kazâ da ok gibi kader kararlarını deler.” Mesnevi-i Nuriye s.326) demektedir.
Berat Gecesi, bir yıllık doğumlar, ölümler, eceller, rızıklar, savaşlar, barışlar ve sair hikmetli işler yazılır, diye hadis-i şerifle haber verilen ve dünya semasında “Levh-i Mahv ve İspat” denilen şarta bağlı bir kader vardır. Bağlı olduğu şart yerine gelirse gerçekleşir, değilse gerçekleşmez. Hayır, hasenat ve sadakalarla değişmeye müsait olan kader odur. Ancak, Allah ezeli ilmiyle ne olup ne olmayacağını bildiğinden, Levh-i Mahfuz-u Âzam’daki kader sabittir, değişmez. Bu mânâyı şu ayet ifade eder “O, dilediğini siler, dilediğini bırakır. Yanında değişikliğe uğramayan Levh-i Mahfuz vardır.” (Ra’d Suresi:39)
Bahsi geçen hakikate binaen, insan atâ kanunu dairesinde, başına gelmesi takdir edilmiş olan musibetlerden kurtulmak istiyorsa, hayır ve hasenatla fakir fukarayı gözetmeli ve Allah’ın rızasını kazanmaya çalışmalıdır.
asyanur.info samicebeci.net (YouTube-Sami Cebeci videoları)
