Yeryüzünde yaşayan bütün hayvanlara ve canlı türlerine, hayatlarını devam ettirebilmesi için Cenab-ı Hak arzu ve isteklerle dolu bir nefis vermiştir. Ancak onlarda bulunan bu nefis sınırlıdır ve ihtiyaçları ile orantılıdır.
Mahlûkat içinde müstesna bir yere ve özelliğe sahip kılınan insanın duyguları ve arzuları sınırsızdır. İmtihanına vesile olması için duygu ve kuvvelerine yaratılıştan bir sınır konulmamıştır. Bundan dolayıdır ki, insanlık nevinde hadsiz zulümler ve cinayetler işlenmekte, Arş-ı Âlâyı tiretecek haksızlıklar irtikap edilmektedir.
İslâm âlimleri, insanda bulunan nefsi yedi mertebeye taksim etmektedirler. Bunların ilk mertebesi nefs-i emmaredir. Hiç eğitilmemiş, yontulmamış ve terbiye edilmemiş haliyle nefsin bu mertebesi, insana her dediğini yaptıran ve her arzusuna boyun eğdiren ve her türlü azgınlığa ve sapkınlığa sevk eden bir yapıdır. Hazret-i Yusuf (as) gibi bir peygamber bile Züleyha ile olan meselesinde “Muhakkak nefis hep kötülüğü emreder. Rabbim korursa o başka.”demek durumunda kalmıştır. Şeytanı her vakit dinleyen ve onun vesveselerine kulak veren nefis, sahibini dinlemek istemez ve umursamaz. Hayır ve hak olan şeyler telkin edildiğinde dolambaçlı yollara sapar ve kulağını tıkar. Canı ne isterse onu sahibine yaptırmaya çalışır. Nefsin bu halini Cenab-ı Hak, Casiye Suresi 23. ayette şöyle tasvir eder: “Heves ve zevklerini ilâh edinen kimseyi gördün mü? Onun bu halini Allah bildiği için onu saptırmış, kulağını ve kalbini mühürlemiş, gözüne de perde çekmiştir. Allah’tan sonra artık onu doğru yola iletecek kimse yoktur. Hâlâ düşünmez misiniz?”diye haber vermektedir.
Nefsin mertebeleri: 1- Nefs-i emmare: İnsanın hayvani isteklerine ve şeytanın çirkin şeylere teşviklerine itirazsız itaat etmesi hali. 2- Nefs-i levvame: Kötülüğü ve günahı işledikten sonra, fenalığı hatırlayarak pişman olan ve hayra meyleden nefis. 3- Nefs-i Marziye: Kusurlarını bilen, kendisinden razı olunan nefis. Rabbinin katında makbul olan nefis. Nefs-i raziye: Rabbinden razı ve hoşnut olan nefis. 5- Nefs-i mülheme: Lüzumu halinde Cenab-ı Hak tarafından kendisine hakikatler ilham edilen, temizlenmiş ve tekâmül etmiş nefis mertebesi. 6- Nefs-i mutmainne: İyiliği kötülükten ayırt ettirerek insanlık vazifesini tanıttıran ve insanı Allah’a yaklaştıran nefis. Nefsin, Allah’ın emirleri altında sakin, şehvani şeylere kapılmayarak ızdıraptan kurtulmuş mertebesi. 7- Nefs-i safiye: Peygamberlere mahsus, temizlenmiş ve Allah tarafından korunan nefis.
Cenab-ı Hak cümlemizi “Ey imanı sağlam, güzel huylarla huylanmış, kalbi Allah’ın zikri ile huzura ermiş bahtiyar nefis! Sen Ondan, O da senden razı olarak Rabbine dön. Kullarımın arasına katıl. Ve Cennetime gir.”diye müjdelediği bahtiyar kullarının arasına dahil etsin, inşaallah.
asyanur.info
