Beden evinde misafir olarak iskan edilen ruhun, hayatını devam ettirebilmesi için Allah üç kuvve vermiştir. Bunlar akıl, gazap ve şehvet duygularıdır.

Bahsi geçen duygulara yaratılıştan bir sınır konulmadığı için, bu duyguların ifrat, tefrit ve vasat olmak üzere üç mertebesi vardır. Bediüzzaman Hazretlerinin tespitlerine göre, bu mertebelerin içinde vasat olanı tercih edip, ona uygun olarak hayatını tanzim edenler, dünya ve âhirette saadete ererler.

Aklın ifrat mertebesi cerbezedir. Böyle bir akıl, hakkı batıl, batılı hak olarak gösterecek kadar aldatıcı bir zekâya sahiptir. Tefrit mertebesi gabavettir. Doğruyu yanlıştan ayırt edemeyecek kadar geri zekâlılıktır. Aklın vasat mertebesi ise, hikmettir. Hakkı hak olarak görüp tabi olur, batılı batıl olarak görüp ondan kaçınır. Zaten en büyük hidayet de odur. Gazap gücünün ifratı tehevvürdür. Ne maddi ve ne de manevi hiç bir şeyden korkmaz. Allah’tan da korkmadığı için, kendini cehenneme yuvarlayacak ameller içinde bocalar durur. Tefriti cebanettir. Korkulmayacak şeylerden dahi korkmaktır. Vasat mertebesi şeceattır. Dini ve dünyevi hukuku için hayatını feda etmek derecesinde bir cesarete sahip olmaktır. Şehvet duygusunun ifratı fücurdur. Haram helal ayırımı yapmadan ırz ve namusları perişan etmek arzusuyla hareket eder. Tefrit mertebesi humuddur. Yani ne harama  ve ne de helâle iştihası olmaz. Vasat mertebesi ise, iffet ve namusluluk içinde hayatını sürdürmektir.

Ruha verilen bu kuvveler, iman ve ibadet sayesinde ifrat ve tefritten kurtulup hadd-i vasata gelir. Akıl hikmeti, gazap şeceaati ve şehvet de iffeti takip eder. Ruh dengesini bulur, istikametle hayatını geçirir. Vasat mertebelerin dışında yaşayanlar âhiretlerini mahvettikleri gibi, dünya hayatlarını dahi perişan ederler. Cenab-ı hak bizleri vasat mertebede ve istikametle hayatını yaşayanlardan eylesin, inşaallah.

www.asyanur.info

Views: 0