Her bir ferdi, sair hayvanatın bir nev’i hükmünde olan ve mahlukatın en şereflisi olarak yaratılan insanın, çok karmaşık fakat intizamlı bir yapısı vardır.
Olumlu veya olumsuz yüzlerce duygularla donatılan ve onlarla imtihandan geçirilen beşerin, duyguları arasında inat hissinin de ayrı bir yeri vardır. Diğer duygular gibi hem müspete hem de menfiye kullanılabilen inat hissinin, kontrol altına alınarak olumlu yönde kullanılması icap eder.
İnsana verilen bütün manevi cihazlar, ebedi hayatın kazanılmasına vesile olması için verilmiş. Eğer, âhiret unutularak sonsuza kadar dünyada kalınacakmış gibi, bütün duygular nefsin ve dünyanın hesabına kullanılırsa, ahlâken düşmeye, rezalet ve çirkinliğe sebep olur. Bediüzzaman’ın dediği gibi, bu duyguların hafiflerini dünyaya, şiddetlileri uhrevî vazifelere sarf edilse, yüksek ahlâklara kaynaklık ettikleri gibi, hikmet ve hakikate uygun olarak iki cihan saadetine vesile olur. Fıtratımızda var olan bu duyguları söküp atamayacağımıza ve fıtratımızı değiştiremeyeceğimize göre, bunların mecralarını değiştirerek hayırlı şeylere çevirip, olumlu yönde kullanmak doğru olanıdır. Zira, dünyayı sevmemek, düşmanlık ve inat etmemek, gelecek endişesi taşımamak, fıtraten mümkün değildir. Onların yönü değiştirilip hayırlı işlerde kullanılması, dünya ve âhiret mutluluğunu kazandırır.
Bediüzzaman’ın verdiği misaldeki inat ne kadar yerindedir: “Hem meselâ, şiddetli bir inat ile ehemmiyetsiz, zail, fani umurlara karşı hissiyatını sarf eder. Bakar ki, bir dakika inada değmeyen bir şeye, bir sene inat ediyor. Hem zararlı, zehirli bir şeye inat namına sebat eder. Bakar ki, bu kuvvetli his böyle şeyler için verilmemiş. Onu onlara sarf etmek, hikmet ve hakikate münafidir. O şiddetli inadı, o lüzumsuz umur-u zaileye vermeyip, âlî ve bâki olan hakaik-ı imaniyeye ve hidemat-ı uhreviyeye (âhiret hizmetlerine) sarf eder. O haslet-i rezile olan inad-ı mecazi, güzel ve âlî bir haslet olan hakiki inada -yani hakta şiddetli sebata-inkilâp eder.” (Mektubat s.34) İşte, inat hissi böyle kullanılmalıdır.
asyanur.info samicebeci.net (YouTube-Sami Cebeci videoları)
