Yaratılmış olan varlıklar içinde çok farklı bir yere sahip olan insanı diğer canlılardan ayıran ve üstün yapan hakikat akıl nimetidir. İnsanın sair duygularına sınır konulmadığı gibi, akıl melekesine de belli bir sınır konulmamıştır.

Bahsi geçen hakikate binaen aklın ifrat, tefrit ve vasat denilen mertebeleri meydana gelmiştir. Akıl, ifrat haliyle cerbeze ve demagoji yapar. Hakkı bâtıl, bâtılı hak gösterecek kadar aşırılıklara girer. Tefrit mertebesindeki bir akıl ise, gabavet denilen haliyle ahmaklığa düşer ve hiç bir şeyden haberi olmaz. Vasat mertebesi ise hikmettir.  Hakkı hak olarak görüp tabi olur, bâtılı bâtıl olarak bilip ondan kaçınır. Bu ise, insan için en büyük hidayettir. “Müminin ferasetinden sakının. Zira o, Allah’ın nuruyla bakar.” hadis-i şerifi bu hakikate işaret eder.

Akıl nimetinin insanoğluna ihsan edilmesinin en birinci maksadı, bu kâinatın Yaratıcısını ve Sahibini tanımak ve  Ona iman ile ibadet etmektir. Kur’an-ı Kerim’de “Niçin akıl etmiyorsunuz?  Niye tefekkür etmiyorsunuz?  Niçin düşünmüyorsunuz?” gibi ayetlerle, insan aklıyla istişare etmeye sürekli dâvet edilmiştir. Akıl baliğ olmayan veya akıl nimetinden yoksun olan insanlar, dinin emir ve yasaklarından muaf tutulmuştur. Onlar, yaptıkları işlerden dolayı âhirette sorguya çekilmeyecektir.

Akıl en büyük nimetler sırasında olduğu halde tek başına bir anlam ifade etmez. Akıl nimetini tamamlayan ve gerçeği görmesini sağlayan, iman ile canlanıp hayat bulan kalptir. Böyle bir kalpten medet almayan bir akıl, hakikate ulaşamaz ve Yüce Yaratıcıyı bulamaz. Bir sürü ünvanlara sahip olan nice  akıllı bilinen insanların Allah’ı inkâr etmesi ve İslâm dinine sırt dönmesi bu hakikate delildir.

Bediüzzaman Hazretleri mealen “Aklın nuru medeniyet fenleridir. Vicdanın ziyası din ilimleridir. İkisinin imtizacı ile hakikat tecelli eder. Birbirinden ayrıldığı ve ayrı okutulduğu zaman birinden taassup, diğerinden hile ve şüphe doğar.” tespitini yapar. Yine onun verdiği örnekte olduğu gibi; Gözü göz yapan, görmeyen beyaz kısmı ile görmeyi sağlayan siyah göz bebeğidir. Göz bebeği olmazsa, göz göz olmaktan çıkar. (Devamı yarın)

asyanur.info  samicebeci.net  (YouTube-Sami Cebeci videoları) (YouTube-Sami Cebeci ile her akşam canlı Risale-i Nur dersleri)

Views: 0